انشا

نکاتی مهم برای بهتر شدن انشا  

حتما مطالعه بکنید

در حیطه زبان‌آموزی، چهار رکن اصلی گوش دادن، صحبت کردن خواندن و نوشتن امروزه در دنیا به عنوان یک قانون مسلم پذیرفته شده، در آموزش تمامی زبان‌های دنیا و برنامه‌های آموزشی مدنظر قرار می‌گیرد.
در این چهار قدم به ترتیب نوشتن جایگاه چهارم را به خود اختصاص داده، چرا که سه امر گوش دادن و صحبت کردن و خواندن برای نوشتن مقدمه و پیش سازمان دهنده، و زمینه بوده و بالاترین سطح را به خود اختصاص داده است.
از آنجایی که مقطع ابتدایی پایه‌ای برای مقاطع دیگر بوده، امروزه درامر زبان‌آموزی نگارش از اهمیت بالایی برخوردار است، مخصوصا در پایه سوم که اولین پایه‌ای است که به صورت مستقل انشا نوشته می‌شود، چون در پایه دوم از جمله‌نویسی استفاده می‌گردد، این جملات اکثرا مرتبط با هم نیستند و هر یک به طور جداگانه نوشته می‌شود و بیشتر نحوه و ساختار جمله، منظم کردن جملات در هم ریخته، کوتاه‌سازی، ترکیب جملات ساده یا جمله‌سازی با کلمات ساده مد نظر است. برای دانش‌آموزان نوشتن جملات و متن به صورت مرتبط در پایه سوم با توالی مناسب مشکل می‌باشد.
بیشتر آموزگاران نوشتن انشا در زمره تکالیف نگریسته و در پایان این ساعت درس موضوعی را برای نوشتن انشا مطرح می‌کنند و برای جلسه بعد منتظر نوشتن انشا از سوی دانش‌آموزان می شوند. چون دانش‌آموزان خود قادر به نگارش نیستند لاجرم به اولیای خود متوسل شده از آنها حتی نه به عنوان کمک؛ بلکه کسی که باید متن انشا را بصورت کامل برای آنها دیکته نمایند نگاه می‌کنند که این امر برای ما نیز در دوره تحصیل بارها اتفاق افتاده و چه بسیار کودکانی که برای نوشتن انشا توسط اولیا سرخورده و تنبیه شده‌اند، و صدمات جبران ناپذیری را تحمل نموده‌اند که حاصل ایـن شیـوه نـگارش‌ها در بـررسـی‌هایی فعلی و بروندادهای این مدارس که همان فارغ‌التحصیلان هستند که با مدارک بالا قادر به نوشتن خواسته‌های خود در قالب جملات و به صورت مکتوب نیستند.
انشاهای نوشته شده در منزل، چون توسط اولیا یا افرادی بوده که از نظر سطح علمی بالاتر از دانش‌آموزان است، در سطح بالای گروه سنی وی بوده و حتی محتوا و کلمات نوشته شده برای دانش‌آموزان قابل تفهیم نیست. این روند موجب نارضایی اولیا نیز می‌گردد، این نوع انشاها حتی در حین قرائت چندان مورد توجه دانش‌آموزان دیگر کلاس قرار نمی‌گیرد.
موضوعات ارائه شده برای انشا چندین سال است که روش سنتی خود را طی نموده که همان توصیفی نمودن یک پدیده یا فصل و... یا مناسبت‌هایی از سال چون نـوروز و تعطیلات و... است. این موضوعات بعضا آن قدر کلی هستند که در حیطه دانش‌آموزان مقطع ابتدایی نیست.
چگونگی اداره کـردن کـلاس‌ها بـا تـوجـه بـه کـم بـودن ظـرفیـت گوش‌دادن دانش‌آموز در مقطع ابتدایی بعد از دقایقی موجب سر و صدا و عدم تحمل شنیدن متن‌ها توسط کودکان می‌گردد، چون مطالب در خصوص موضوع واحد است و اکثر مطالب مشابه هست و هیچ جذابیت و تفنن تهیج خاصی نیست، بسیار خسته کننده و ملال‌آور می‌شود، به‌طوری‌که از طرف دانش‌آموزان فقط رفع تکلیف تلقی می‌گردد، به مثابه‌ای که اگر در پایان این زنگ در خصوص متن‌های خوانده شده دانش‌آموزان از خود آنها بپرسیم مطلبی قابل توجه و یا پیام قابل بیان برای ما و خودشان نداشته باشند، دانش‌آموزان نوشتن انشا را، پرکردن یک صفحه از دفتر خود از مطالب به هر نحو که باشد می‌دانند 
در یک جمع بندی که انجام شد این امر چندین علت دارد که مهم‌ترین آنها عبارت بودند از:
1. عدم توجه و دقت جمله‌بندی و جمله‌نویسی در پایه دوم ابتدایی.
2. بی سوادی یا کم بودن سطح آگاهی و تحصیلات اولیای دانش‌آموزان.
3. عدم مطالعه کتاب توسط دانش‌آموزان و عدم امکانات و کتابخانه با توجه به دور دست بودن منطقه.
4. عـدم اشتیـاق بچه‌ها به زبان فارسی با توجه مغایر بودن با زبان مادری دانش‌آموزان.
5. عـدم پیگیـری و دقـت نظـر معلـمان و راهنمایان و خود اولیا در انشای دانش‌آموزان.
6. کلیشه بودن موضوعات برای معلمان و روند اجرایی تکراری باعث عدم رغبت آن‌ها می‌شود. 


. در ساعت انشا می‌توان با ایفای نقش، قصه‌گویی و نمایش خلاق به عالی‌ترین اهداف زبان‌آموزی دست یافت که نوشتن نیز یکی از این اهداف است ایجاد برقراری ارتباط انسانی و عاطفی، نظم بخشی به افکار گفتار پرورش قوه تفکر استدلال، استنتاج و به طور کلی رشد و شکوفایی خلاقیت و استعدادهای زبانی در دانش‌آموزان می‌انجامد.


(علل ناتوانی دانش‌آموزان در نگارش انشا بدین شرح می‌باشد)

1. عدم آشنایی دانش‌آموزان با طرز و چگونگی انشا که دلایل آن در وضعیت موجود نوشته شد، که در دوم ابتدایی آشنایی دانش‌آموزان فقط با جمله‌بندی بوده است.
2. دانش‌آموزان نمی‌دانند که در مورد چه بنویسند، کدام موضوعات و مطالب در نوشتن آنها کمک خواهد کرد.
3. انشا در سر کلاس نوشته نمی‌شود، محول کردن نگارش به محوطه خارج از کلاس که لاجرم دانش‌آموزان از اولیای دانش‌آموزان استفاده نماید.
4. عدم علاقه و رغبت معلمان و همچنین عدم آشنایی با قواعد موضوعات مناسب هر پایه مطابق با اصول روان شناسی، و توانایی ذهنی، حدود سنی 10 الی 11 سال.
5. تقویت نکردن مهارت گوش دادن دانش‌آموزان به انشاهای خوانده شده در کلاس درس.
6. عـدم فضـای آزاد، و فضـای پـرسـش و پـاسـخ و نقـد و بـررسـی نوشته‌های دانش‌آموزان در کلاس.
7. مناسب نبودن موضوعات انتخاب شده با توجه به گروه سنی و همچنین تکراری بودن موضوعات.
8. عدم مطالب کتاب‌های قصه و داستان پروری ذهن‌های دانش‌آموزان در مدرسه و بیرون از مدرسه.
9. معلمان معیارهای مشخص در ارزشیابی انشا در دست ندارند.

چگونه انشا بنویسید

دانش‌آموزان پایه سوم ابتدایی برای اولین بار با درس انشا آشنا می‌شوند، پس باید تناسب، اندازه و کیفیت استفاده از لغات مطابق گنجینه لغات و سایر مسایل رعایت و مدنظر قرار گیرد و حتی چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصا با توجه به گروه سنی‌شان آموزش داده شوند، حتی چندین مورد از انشاهای سوم ابتدایی‌های سال قبل خوانده شود این آموزش‌ها با توجه به توانایی و ذوق و سلیقه هـر معلـم و دیـدگاه وی می‌تـواند گوناگون باشد اما از نظر ما می‌تواند بدین گونه باشد:


6. با تعریف یک کارتون یا داستان می‌توانند 1. موضوعی برای انشا انتخاب می‌شود باید کاملا واضح و محدود و توضیحات را در خصوص آن موضوع را ارائه داد.
2. چگونگی ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزایش کمیت جمله‌ها آموزش داده شود.
3. تصاویری که در اختیار دانش‌آموزان قرار دهیم و از آنها بخواهیم در مورد تصاویر چند سطری برای ما بنویسند.
4. جملات درهم ریخته را با اندازه‌های متفاوت در اختیار آنها قرار داد تا آنها کامل نمایند.
5. پاکیزه‌نویسی، رعایت اصول نگارش و علائم سجاوندی در پایه ابتدایی، چگونگی تنظیم ساختار انشا و پیش‌نویس و پاکنویس نیز مورد تایید و پیگیری قرار گیرد.
یک انشا خوب بنویسند، البته بهتر است این کارتون نمایش داده شود یا داستان را خودشان بخوانند.
7. در مناطق دو زبانه بهتر است از ابتدا دانش‌آموزان علاوه بر زبان مادری از زبان فارسی که زبان نوشتاری و معیار و ملاک ارزیابی ما می‌باشد مدنظر همکاران بوده تا حوزه گنجینه لغات آنها افزایش یابد.

انواع انشا (پایه سوم)

1. انشای توصیفی

2. خاطره نویسی

3. داستان نویسی

4. انشا شفاهی

5. نامه‌نگاری

نحوه ارزشیابی
در مقطع ابتـدایـی بخصوص در پایه سوم چون اولین سالی است که انشا تدریس می‌گردد، معلم دلایل برتری انشاهای دانش‌آموزان را برای آنان بیان کند و نقاط قوت آنها را در این خصوص بیان نماید. تا از این طریق دانش‌آموزان دیگر این نقاط را در نوشته‌های هفته‌های بعدی خود مورد توجه قرار گیرد و این نمونه برخی از معیارها و برتری انشاها را می‌توان بدین عناوین بیان کرد:

1. جمله‌بندی صحیح
2. ربط داشتن جمله‌ها با توجه به موضوع
3. رعایت توالی زمانی و مکانی و عدم تکراری بودن آن
4. رعایت جمله‌بندی و علائم سجاوندی، نوع جمله‌ها
5. طولانی نبودن داستان

راه‌هایی پیشنهادی برای نگارش انشا

نوشتن انشا حتما در کلاس صورت بگیرد حتی اگر 3 الی 4 سطر هم نباشد.
*بعد از نوشتن انشا معلم کلیه انشاها را بررسی نماید و با قید تاریخ و امضا تا تغییر متن به حداقل برسد.

*اگر زمانی بعد از نوشتن متن‌های انشا می‌باشد، یکی یکی از دانش‌آموزان را می‌خواهیم تا انشا خود را بخوانند.
*چون پرورش تخیل در کودکان خیلی عالی است بنابراین سعی شود به داستان‌های خیالی و فضایی علاقه فراوان دارند موضوعات انشا به صورت داستانی انتخاب می‌شود.

*معلم مربوطه می‌تواند به دانش‌آموزان داستانی (فیلم، کارتون و یا کتاب‌های داستان) یا هر آنچه در ذهن اوست را انتخاب کرده و چند کلمه‌ای از آن را روی تخته سیاه می‌نویسد و از دانش‌آموزان می‌خواهد دنباله داستان خود را به میل خود ادامه دهند. که این امر در پرورش تخیل کودکان موثر می‌باشد.
*شیوه داستان‌گویی می‌تواند به چند شکل صورت بگیرد، به صورت نوشتاری یعنی کلماتی را در روی تخته سیاه که همدیگر را در حول محور موضوع مورد نظر، تداعی نماید و خود دانش‌آموزان ادامه دهند، یا این به صورت تصویری (تصویر خوانی) تصویری که حاوی یک موضوع و مفهوم باشد و دانش‌آموزان بتوانند از روی این تصویر مطالبی را بنویسند یا به روش دیگری که می‌تواند در پرورش خلاقیت کودکانی موثر افتد، این‌که یک قسمت داستان در تخته سیاه نوشته شود و در ادامه بچه‌ها خودشان با قوه و خلاقیت خود جملات و انشا را ادامه دهند. این روش در مناسبت‌ها کاربرد بهتری دارد، مثلا در ماه رمضان می‌توانیم روی تخته سیاه مطلب را این گونه آغاز کنیم: «در یکی از روزهای ماه رمضان علی در مدرسه می‌خواست آب بخورد و یک دفعه یادش افتاد که....

*برای دانش‌آموزان قصه‌ای بخوانیم یا بعد از آنها بخواهیم دوست دارند به جای کدام یک از شخصیت‌های قصه خوشش آمد خود را به جای آن شخصیت قرار داده و برای ما قصه شنیده را خلاصه نویسی نماید.
*تمامی موضوعات فصل‌ها را می‌توانیم در قالب داستان و به زبان بسیار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهیم.

*معلمان نیز باید با روش داستان‌نویسی و ساخت داستان، طولانی نبودن انشا آشنا شوند، هدف داستان و توالی مطلب را بدانند.

چگونگی اجرای راه جدید

توجه بعد از بیان چگونگی نگارش انشا و بیان نکات لازم نگارشی به شاگردان، چند نمونه انشا برای آنها خوانده شود در جلسه بعد همه دفترهای انشا خود را به کلاس آورده و در کلاس انشا بنویسند هـرچند در ابتدا بچه ها مخالفت می‌کنند؛ چون اعتماد به نفس لازم را برای نگارش انشا را در کلاس ندارند پس از مدتی بحث و بررسی متقاعدمی شوند، که این کار را خودشان انجام دهند تا در کلاس‌های بالاتر بتوانند از عهده این کار بر آیند.
برای بار اول می توان در مورد یک داستان که در هفته گذشته از کتاب داستان خوانده شده روی تخته سیاه یک جمله از آن را بدین مضمون بنویسید مثلا«یک روز خرگوش کوچولو تصمیم گرفت تنهایی به جنگل برود کمی که از خانه ی خودش دور شد یک دفعه صدای بلندی را....» از دانش‌آموزان خواسته شودهرکس بنا به علاقه و سلیقه خود، ادامه این جملات را بنویسند. بچه‌ها حتی اگر دو سطر هم بنویسند قبول است، 
برای بالا بردن ضریب دقت دانش‌آموزان و مطمئن بودن از توجه شاگردان مقرر شود که پس از خواندن هر متن انشای وی مورد نقد و بررسی قرار گیرد و یک نفر از بچه‌ها به صورت اتفاقی خلاصه انشای وی رابرای کلاس بازگو نماید

دانش‌آموزان موضوعات داستانی، داستان‌هایی را می‌توانند بهتر بنویسند که خود قهرمان شوند مانند این نمونه «اگر من پادشاه تمام جهان بودم....» با این شیوه می‌توان از منظر روان شناسی و روانکاوی نیز نگریست و به علایق و زمینه‌های روانی آنها پی‌برد، در جهت تنوع‌بخشی ساعت انشا مقرر شود از کارت تصویری نیز استفاده گردد، تصویرخوانی و از تصاویر عنوانی برای نوشته‌ها استفاده گردد به کیفیت‌ها بیشتر از کمیت‌ها مورد توجه قرار گیرد و در خصوص موضوع فهرستی از واژه‌ها قبلا تهیه کرده و در اختیار آنان قرار داد که بر گنجینه لغات آنها افزود. با این روش‌ها با پیگیری و تدوین برنامه‌های جدید، مهارت‌های گوش دادن و نوشتن تقویت خواهد شد.
با به موارد ذکر شده می‌توان به نتایج زیر اشاره کرد با اجرای این روش‌ها:

*دانش‌آموزان خود قادر به نوشتن انشا می شوند هر چند در حد چند سطر

*اکثریت دانش‌آموزان به خاطر تخیلی بودن داستان‌ها علاقمند به نوشتن می شوند 
*دانش‌آموزان اعتماد به نفس لازم را در نوشتن پیدا می کنند.

*با این روش‌ها بهتر می‌توانیم از زمینه‌های روانی و علایق آنها پی ببریم.
*دانش‌آموزان مستعد در نگارش شناسایی و هدایت می‌شوند.

*مهارت‌های گـوش دادن و صحبت کـردن آنها در کنار مهارت نوشتن تقویت می‌شود.
*با توجه به روند صعودی پیشرفت، در مقایسه انشاها *توالی مطالب، گنجینه لغات و تنوع مطلب بهتر می‌شود.

*دانش‌آموزان با قرار دادن خود به جای قهرمان علاقه‌مند می‌شوند و روحیه شادابی در این رنگ دارند.
*چون خود را قهرمان داستان می‌دانند در مواجه شدن با مشکلات خلاقانه تصمیم می‌گیرند و از مواجه با شکست هراس نداشته و آثار مطلوبی در زندگی آینده آنها خواهد داشت.